Nie igraj z kleszczem! Zadbaj o siebie i czworonoga nie tylko jesienią.
Kleszcze to pasożyty, które przenoszą śmiertelne choroby. Najczęściej zabezpieczamy się przed nimi tylko wiosną i jesienią, bo właśnie wtedy występują najliczniej. Niestety wbrew pozorom są aktywne przez większość roku. Niektóre budzą się już przy temperaturze 1-2 stopnie! Ukrywają się nie tylko w lesie, czy miejskich parkach, ale i na osiedlowych trawnikach. To właśnie dlatego należy być czujnym przez cały czas. Warto zadbać nie tylko o czworonoga, ale i o siebie, gdyż atakują nas wszystkich.
Kleszcze przypominają małe, czarne pajączki i wydają się zupełnie nieszkodliwe. W rzeczywistości są jednak bardziej niebezpieczne niż na to wygląda. W Polsce występuje kilka gatunków kleszczy, ale najbardziej znany jest kleszcz pospolity (Ixodes ricinus). Żywią się krwią i atakują przez ukłucie, ale w odróżnieniu od komarów pozostają przytwierdzone do swojej ofiary. Potrafią zostać w wybranym miejscu nawet do 15 dni! Szukają miękkich i ciepłych obszarów ciała, takich jak np. pachy lub pachwiny.
Gdy kleszcz mocno się przyczepi żadne drapanie czy pocieranie nie będzie mu straszne. Jego ślina zawiera miejscowy środek znieczulający, więc sam moment ugryzienia jest bezbolesny i nie powoduje swędzenia, ani nawet podrażnienia. Dlatego po każdym spacerze należy dokładnie sprawdzić ciało pupila oraz swoje.
Gdy zauważymy kleszcza na swoim ciele..
Jeśli tylko porusza się po naszym ciele to nic strasznego, wystarczy go zdjąć i najlepiej unieszkodliwić przez dokładne zgniecenie, aby nie próbował nas znaleźć ponownie. Gdy już się wbije należy go natychmiast usunąć, samodzielnie pincetą lub kleszczołapkami. Nie czekamy, aż sam odpadnie. Wyciągamy go zdecydowanym ruchem, lekko wykręcając. Jeśli rusza wszystkimi czterema parami odnóży oznacza, że wyszedł w całości ? Miejsce po ukłuciu można zdezynfekować spirytusem. Jeśli nie wiesz jak to zrobić lub masz obawy – skorzystaj z pomocy lekarza.
Był kleszcz i nie ma kleszcza. Co dalej?
Kleszcze są niebezpieczne, ponieważ mogą przenosić groźne (śmiertelne!) choroby takie jak: borelioza, babeszjoza czy kleszczowe zapalenie mózgu (KZM). Dlatego zarówno miejsce po ukłuciu jak i całe ciało należy obserwować przez kilka tygodni.
Na jakie objawy na pewno trzeba zwrócić uwagę?
- utrzymujący się rumień dłużej niż 2-3dni
- ból głowy
- gorączka
- apatia
- powiększone węzły chłonne
- kulawizna
- trudności w poruszaniu się
- blade błony śluzowe (np. u psa dziąsła białe jak papier)
- brunatny mocz
- przyspieszony i spłycony oddech
- zaburzenia łaknienia – np. pies nie chce jeść mimo, że zwykle pożarłby wszystko
- zaburzenia odczuwania temperatury – np. pies w cieniu dyszy z gorąca a na słońcu jest mu wyraźnie zimno
Pamiętaj, że niepokojące objawy zarówno u człowieka jak i zwierzęcia mogą wystąpić nawet po miesiącu!
Najpopularniejsze choroby odkleszczowe
Kleszcze przenoszą wiele chorób. Najczęściej występujące to: kleszczowe zapalenie mózgu (KZM), borelioza i babeszjoza.
Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM)
Kleszczowe zapalenie mózgu jest chorobą powodowaną przez wirus. Objawia się zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, zapaleniem mózgu lub jednym i drugim. Wyleczenie KZM nie jest obecnie możliwe, jego przechorowanie często wiąże się z wystąpieniem powikłań, które mogą się utrzymywać przez miesiące, lata, a nawet całe życie. Nie ma znanych leków zarówno dla ludzi jak i zwierząt, które zwalczałyby wirusa.
Leczenie KZM opiera się głównie na łagodzeniu objawów. Nawet szybkie usunięcie kleszcza nie chroni przed zakażeniem. Nie ma też szczepionki chroniącej zwierzęta przed tą chorobą. Istnieje jednak dla ludzi. Osoby mieszkające na terenach gdzie wystepuje KZM oraz osoby podróżujące czasowo w takie regiony, a mogące być narażone na pokłucia kleszczy powinny rozważyć taką możliwość.
Borelioza
Borelioza jest chorobą zakaźną powodowaną przez bakterię Borrelia burgdorferi. Bakteria ta może zaatakować skórę, układ nerwowy, stawy, serce, narząd wzroku.(Zajkowska J. Objawy oraz leczenie najęstrzych postaci boreliozy z Lyme.W:Vademecum wybranych chorób odzwierzęcych w środowisku leśnym. Poznań 2012)
Babeszjoza
Choroba wyjątkowo groźna dla psów (rzadko występująca u ludzi), w Polsce wywoływana najczęściej przez pierwotniaki z rodzaju Babesia canis. Pasożyt umiejscawia się wewnątrz krwinek czerwonych (erytrocytów), gdzie namnażając się powoduje ich rozpad. Jej przebieg zazwyczaj jest bardzo gwałtowny. W ostrym stanie zdrowie psa może pogorszyć się nawet z godziny na godzinę!
Inne choroby
Więcej informacji o niebezpiecznych chorobach wywoływanych przez kleszcze znajdziesz na stronie:
https://www.kleszcze.info.pl/inne-choroby
Jak skutecznie chronić psa przed kleszczami?
Podstawą ochrony przed kleszczami jest dokładne przeglądanie sierści psa po każdym spacerze czy wizycie na ogrodzie, nawet, kiedy jest zabezpieczony przed kleszczami odpowiednim środkiem. Na rynku jest wiele preparatów przeciwkleszczowych m.in. obroże, kropelki, spraye czy tabletki.
To o czym trzeba pamiętać przy wyborze to, że każdy ze środków ma własny skład (substancje czynne i nośne), a jego skuteczność zależy w głównej mierze od:
- prawidłowego zastosowania produktu (nie chodzi tu tylko o zalecenia producenta)
- odporności kleszczy na substancję czynną zawartą w produkcie
- cech osobniczych czyli organizmu oraz stanu zdrowia naszego psa
Nie wszystkie preparaty będą działać na każdego! Te, które okażą się nieskuteczne dla naszego psa mogą rewelacyjnie sprawdzić się w przypadku innego. Czasem trzeba wypróbować kilka zanim znajdzie się ten najlepszy dla nas.
Po jakimś czasie kleszcze w danym rejonie mogą uodpornić się na określony środek. Nie oznacza to, że preparat jest zły i nie będzie działał w innych częściach kraju, tylko, że pasożyty w tej okolicy już na niego nie reagują.
To, że po zastosowaniu ochrony znaleźliśmy kleszcza chodzącego po sierści naszego psa nie oznacza, że preparat nie działa prawidłowo. Może po prostu po chwili odstraszyć lub nawet unieszkodliwić pasożyta zanim znajdzie swoje wymarzone miejsce ? Sama obecność kleszcza (nie wbitego) nie jest dla psa zagrożeniem tylko moment wkłucia się i wpuszczenia toksyn.
Zanim kupisz środek przeciwkleszczowy sprawdź czy Twój pies nie jest uczulony na jego składnik. Niektóre rasy takie jak np. border collie mogą dostać paraliżu w wyniku zastosowania środków opartych na iwermektynie.
Jak skutecznie chronić siebie przed kleszczami?
Jeśli planujesz wyjść na spacer i wiesz, że aktualnie jest wysyp kleszczy – ubierz się odpowiednio. Zakryj nogi i ręce, aby uniemożliwić im dostęp.
Podobnie jak u psa sprawdź dokładnie całe ciało po powrocie ze spaceru. W naszym przypadku jest to łatwiejsze, bo przeglądamy głównie gołą skórę. Poproś domowników, żeby Ci pomogli sprawdzić trudno dostępne dla Ciebie miejsca.
Stosuj repelenty, które odstraszą kleszcze. Dostępne są spraye, kremy, płyny czy opaski na rękę. Ich skuteczność jest bardzo różna i nie każdy z nich będzie bezpieczny dla wszystkich. Upewnij się zanim cokolwiek zastosujesz, że możesz tego używać.
Jeszcze do niedawna kleszcze były najbardziej aktywne od kwietnia do października. Obecnie już nie tylko ich obecność, ale i pierwsze zachorowania coraz częściej można odnotować w lutym, a ostatnie nawet w listopadzie. Nawet cieplejsza zima nie jest im straszna. Dlatego pamiętaj, żeby zabezpieczać siebie i pupila przez cały rok. Nie igraj z kleszczem!
Ten artykuł powstał w ramach kampanii “Nie igraj z kleszczem” organizowanej przez Pfizer Polska, Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej i Fundację Aby Żyć”. Więcej szczegółowych informacji dotyczących kleszczy i chorób odkleszczowych u ludzi znajdziesz tutaj.